ég hef ekki föng á því

[fauηg̊ʰ]

n fangs, föng [föyηg̊ʰ]

1) охват, захват; объятие

2) охапка (сена)

3) борьба

4) утробный плод ( у животных)

5) pl провизия, запасы

6) pl средства, возможность

(hygg, hugða, hugðr and hugaðr), v.

1) to think, believe;

hugðu þó mjök sér hvárir-tveggju, they were of different opinions;

2) to guess;

fár hyggr þegjanda þörf, few can guess the needs of him that is silent;

3) to intend, purpose (sóknargögn þau, er hann hugði fram at fœra);

mæla fagrt, ok flátt hyggja, to speak fair and mean false;

mæla hugat (af hugðu), to speak sincerely;

4) hyggja e-m e-t, to intend a thing for one, to have in store for one (þóttist þann vita, at honum mundi slíkr kostr hugaðr);

hyggja e-m vel, to be well disposed towards a person;

hyggja e-u illa, to be ill pleased with;

ok munu þau vel hyggja ( they will be glad), er þau hafa akrinn;

5) with preps.:

hyggja af e-u, to leave off thinking about, forget or drop (hyggja af harmi, heimsku);

hyggja af um leitina, to give up the search;

hyggja at e-u, to attend to, mind, look at;

konungr hugði vandliga at manninum, the king looked closely at the man;

hyggja á e-t, to think of (hyggja á flótta);

ef hann á grið hygði, if he thought of any breach of faith;

hyggja fyrir e-u, to look to, take heed to (hygg nú svá fyrir hag þínum);

hyggja til e-s, to look forward to with pleasure, etc. (hversu hyggr þú til at deyja? gott hygg ek til bana míns);

hyggja um e-t, to think about a thing;

hyggja um með e-m, to deliberate with one about a thing;

6) refl., hyggjast, to think;

hyggst þú betr gøra munu? thinkst thou thou canst do it better? hyggjast fyrir, to hesitate;

hyggst vætr hvatr fyrir, a valiant man flinches for nought.

f. thought, mind, opinion.

* * *

pres. hygg, pl. hyggjum; pret. hugði; part. hugt or hugat; pres. reflex. hyggjumk, Stor. 13; pret. hugðumk, Em. 1; pres. 1st pers. hykk = hygg ek, Lex. Poët. passim; and with neg. hykk-at, id.; [Goth. hugjan]:—to think, mean, believe; hugðu þó mjök sér hvárir-tveggju, were of different opinions, Fms. vii. 176; ek hygg at á ekki kaupskip hafi komit jafnmikit fé, Eg. 72; ferr þetta mjök annan veg en ek hugða, 127; minni þurðr en hann kvaðsk hugat hafa, Bs. i. 778; hugði ( suspected) því hestvörðrinn úfrið, Fms. ix. 351: to guess, far hyggr þegjanda þörf, a saying, none can make out the wants of the silent, Sól. 28; þær of hugði, made out, Sdm. 13: to observe, muse, sat ek ok hugðak, Hm. 11.

2. to intend, purpose; sóknar-gagna þeirra sem hann hugði fram at færa, Nj. 110; at hann hafi fram færða sókn sem hann hyggr, Grág. i. 60; mæla fagrt en h. flátt, Fms. ii. 91, Hm. 44, 90.

3. to imagine, apprehend; fleiri en þat of hyggi hverr ósviðra apa, Gm. 34; er eigi má eyra heyra né hjarta manns hyggja, Blas. 44; máka ek hyggja hvé …, Korm., Am. 12; þat hugðum vér, at vér hefðim þá höndum himin tekit, Fms. i. 33; hyggja e-m vel, to be well-disposed towards a person, Sturl. iii. 150; h. e-m gott, Am. 33; h. vel ráði e-s, to he pleased with, Eb. 206 (in a verse); h. vel, to be of good comfort, Gísl. 71 (in a verse); ok munu þau vel hyggja ( they will be glad) er þau hafa akrinn, Glúm. 343; h. e-u ílla, to be ill-disposed, dislike, Fas. ii. 486, Skv. i. 24, 40: with infin., er hann hygði úhætt fjörvi sínu vera munu, Grág. ii. 32.

II. with prepp.; hyggja af e-u, to ‘think off’ a thing i. e. leave off thinking of it, drop or forget it; h. af heimsku, Hkr. 1. 103; h. af harmi, Fms. vi. 389; hann hugði seint af andláti hans, vii. 17; af hyggja um e-t, to give up, vi. 381: hyggja at, to ‘think to,’ attend to, mind, behold, Rm. 25, Am. 3, Hým. 3, Hm. 23, Stor. 13, Höfuðl. 3; hugði hann at vandliga hvat þar var á markat, Fms. i. 134; konungr hugði vandlega at manninum, Nj. 6; var þá vandliga at hugt siðum allra þeirra, Sks. 245 B, 278 B; Flosi gékk í lögréttu at hyggja at fénu, Nj. 190; hón hugði at spámanna bókum, Mar.; hón hugði at sér vel um messuna sem hón var vön, Bs. i. 435; h. at eigi spilltisk, Fms. ix. 308; hugðu þeir at eldinum, Bs. i. 669:—hyggja á e-t, to ‘think on’ (as in North. E.), attend to a thing; hyggja á flótta, to think of flight, Fms. ii. 306, Am. 101, Ed. 88 (in a verse):—hyggja fyrir e-u, to take thought for; eiga bú ok bórn fyrir at h., Fms. v. 24; h. fyrir orði ok eiði = Lat. mentis compos, Grág. i. 461:—hyggja um e-t, to think about a thing; h. um með e-m, to deliberate with one about a thing, Fms. vii. 139; h. um sik, to think about oneself, Fm. 35: e-m er um hugat um e-t, to have a thing at heart, be concerned about it, Glúm. 332.

III. reflex., hyggjask, to bethink oneself, suppose, deem; ek hugðumk rísa, me thought I rose, Fm. 1; einn rammari hugðomk öllum vera, Fm. 16, Ísl. ii. 249 (in a verse); hann hugðisk við Esau mæla, 655 vii. 2; ef maðr er kvaddr þess vættis er hann hyggsk eigi í vera, Grág. i. 44; hann hygðisk eiga, 415; hyggstú betr göra munu, dost thou think that thou canst do it better? Nj. 19; hugðusk menn þaðan mundu föng fá, Fms. i. 86: to intend, þú hugðisk ræna mundu Þorstein landeign sinni, Eg. 737; hann hugðisk til áreiðar, Fms. x. 413; hyggjask fyrir, to think on before, premeditate, Ls. 15:—impers., hugðisk honum svá, it appeared to him so, Landn. 57.

IV. part. hugðr, as adj.; nauðleytar-manna, eðr annarra hugðra manna, or other beloved person, 625. 192; af hugðu, intimately, Bjarn. 58; hann ræddi ekki af hugðu, 40; ræða hugat mál, to speak what one has at heart, Korm. (in a verse); mæla hugat, to speak sincerely, Skv. 1. 10, Höfuðl. 13; hugðan hróðr, a song of praise, encomium, Jd. 1.

(-ar, pl. -ir, acc. -i or -u), m.

1) choice, alternative (hann sá engan sinn kost annan);

mun ek engan kost á gøra, I will give no choice in the matter;

2) choice, terms (hvern kost vili þér nú gøra Ingjaldi);

hugsat hefi ek kostinn, I have thought over the terms;

3) choice, chance, opportunity;

kostr er e-s, there is a chance (þat er hverjum manni boðit at leita sér lífs, meðan kostr er);

eiga e-s kost, to have a choice of (eiga slíkra manna kost);

eiga alls kosti við e-n, to have one altogether in one’s power;

4) match (Sigríðr hét dóttir hans ok þótti bezir kostr á Hálogalandi);

hann spyrr, hverr eigi að ráða fyrir kosti hennar, who was to give her away;

5) state, condition;

sjá fyrir sínum kosti, to take care of oneself;

síðan lét Símon varðveita kost hennar, look after her affairs;

6) cost, expense = kostnaðr( þat skip höfðu bœjarmenn látit gøra af sínum kosti);

7) means, victuals, provisions (bauð hann Oddi alla kosti með sér);

8) food (þat var siðr at fœra konum þeim kost, er á sæng hvíldu);

9) board (þá bauð Ketill fé fyrir kost hennar);

10) stores, goods (tvau skip hlaðin vænum kosti);

11) good quality, good things;

segja kost ok löst á e-u, to tell both the good and the bad of a thing;

fær þú fátt af mér fríðra kosta, thou shalt get little good from me;

12) virtue, opp. to löstr;

13) adverb. usages:

þat er til kostar, ef, it is well done, if;

at þeim kosti, on that condition;

at öðrum kosti, else, otherwise;

at síðasta, efsta kosti, in the last instance, last emergency;

alls kostar, quite, in every respect;

eigi eins kostar, not very, not peculiarly;

annars kostar, as for the rest;

nökkurs kostar, in any wise;

þess kostar, in this case, thus.

* * *

m., gen. kostar, pl. kostir, old acc. pl. kostu, which is used in old poets as Sighvat (Ó. H. 39), Arnór (Edda 50); but the usual form in the MSS. as well as in mod. usage is kosti; [Ulf. kustus = δοκιμή, 2 Cor. ii. 9, xiii. 3; Germ. and Dan. kost = fare, food]:—a choice, the fundamental notion being trial;

I. condition, chance, but mostly with the notion of a hard choice; eru nú tveir kostir til, sá annarr, at …, hinn annarr, at …, Nj. 199; sá er hinn þriði kostr, Grág. ii. 83; munu þér hinn sama kost fyrir höndum eiga sem vær áttum, at verja fé yðvart ok frelsi … en at öðrum kosti, Eg. 8; hann sá engan sinn kost annan, en hann lét fallask þvers undan laginu, Nj. 246, Eg. 24; sám vér þann helzt várn kost at firrask fund hans, 70; nú má Flosi sjá sinn kost, hvárt hann vill sættask til þess at sumir sé utan sætta, Nj. 250; það er hverjum manni boðit, at leita sér lífs meðan kostr er, 202; einbeygðr kostr, the only choice left, Orkn. 58.

2. choice, terms; hvern kost vili þér nú göra Ingjaldi? Nj. 3; ek göri þér skjótan kost, Dropl. 6; göra e-m tvá kosti, Ld. 212, Fs. 57; tók Kali þenna kost, Orkn. 214.

3. a chance, opportunity, possibility; göra kost á e-u, Nj. 155, 271; mun ek öngan kost á göra, I will give no choice in the matter, i. e. will not do it, 149; kost muntú láta at etja, 90:—kostr er á, or gen. kostr e-s, a thing is possible, there is a chance, 254, 263; ef þess er k., Grág. ii. 56; Háreks var ekki við k., there was no question as to H., Ísl. ii. 315; þá er mín er eigi við kostr, when I am gone, Stj. 363:—eiga e-s kosti, to have a chance of, be able, allowed, Grág. i. 63, 468, Ld. 84, 160, 184, Nj. 57, 132, Eg. 16, 60, 531, Sks. 20 B.

4. a match, of an unmarried woman; Sigríðr hét dóttir hans ok þótti beztr kostr á Hálogalandi, Eg. 25; hann átti dóttur eina er Unnr hét, hón var væn kona ok kurteis ok vel at sér, ok þótti sá beztr k. á Rangárvöllum, Nj. (begin.); Hallr kvað góðan kost í henni, H. said she was a good match, 180, Fs. 88, Stj. 187; engi kostr þótti þá þvílíkr sem Helga hin Fagra í öllum Borgarfirði, Ísl. ii. 206: giving a woman away, hann spyrr hverr ráða eigi fyrir kosti hennar, who was to give her away, Band. 9 new Ed.; mey til kosta, a maid to be married, Hm. 81, (MS. kossa), cp. liggja heima sem mær til kosta, Fas. iii. 409, (ráða-kostr, a match); kvennkostr (q. v.), góðr kvennkostr.

5. choice, state, condition; þat mun mína kosti hér fram draga, at þú átt ekki vald á mér, Orkn. 120; kostum drepr kvenna karla ofríki, i. e. the tyranny of man crushes a woman’s right, Am. 69; drap þá brátt kosti, then the state grew worse, id.; sjá fyrir sínum kosti, to take care of oneself, Fms. x. 236; eigi mun honum þykkja batnað hafa várr kostr, Eg. 287; eigi treystusk menn at raska kosti þeirra, people dared not meddle with them, disturb them, Ld. 146; bændr vildu verja kost sinn, defend themselves, Fms. ix. 306; síðan lét Simon varðveita kost hennar, guard her affairs, vii. 233; þá heldr hann kosti sínum, then he holds his place, loses not his right, Grág. ii. 209; ú-kostir, afar-kostir, a hard, evil choice; ör-kostr, lack of choice, poverty.

II. cost, expence; allan þann kost er hann hefir fyrir haft, Jb. 321; sá er vitna þarf skal standa þeim kost allan, 358; hver maðr er sik ok sín hjú heldr á sínum kosti, K. Á. 78; þat skip höfðu bæjar-menn látið göra af sínum kosti, Fms. ix. 270; hann hélt sik ríkmannlega at klæðum ok öllum kosti ( fare), ii. 278; hann lét alla sína félaga á sinn kost þann vetr, Gullþ. 9; hví hann var svá djarfr at taka slíka menn upp á kost hans, Landn. 149, v. l.; hann gaf sér mikinn kost til ( he took great pains), at koma þeim öllum í vingun við Guð, Hom. 108; þóat hann hefði mörgu sinni mikinn kost ( pains) til gefit, Al. 116; hann lézk þar vildu sína kosti til leggja ( do his best), at þeir Hákon deildi enga úhæfu, Fms. i. 22.

III. means; er (þeir) synja ölmusu, er kosti höfðu til, Hom. 64; hafa meira kost, to be the strongest, Fb. ii. 361; eiga alls kosti við e-n, to have it all in one’s power, i. e. to be the strongest; Jökull gaf honum líf ok átti áðr alls kosti við hann, Fs. 10; eiga alla kosti, Fms. iv. 296, Stj. 481; Bessus er slíks átti kosti við hann er hann vildi gört hafa, Al. 101; eiga nokkurs góðs kosti, 96; hafa lítils kosti, to have small chance, be little worth, Mar.: means, provisions, meðan mér endask föng til, þótt ek véla um mína kosti, though I am left to my own supplies, Eg. 66; bauð hann Oddi alla kosti með sér, Fas. ii. 540; ef vér hittumk síðar svá at þeir hafi meiri kosli ( forces), Fms. v. 87; bændr efldu þá kost hans um búit, Sturl. iii. 196 C: stores, tvau skip hlaðin vænum kosti, Fms. xi. 436; hér sé ek beggja kost, I see here plenty of either, Sighvat; mungát né aðra kosti ( fare), setjask í kosti e-s, Fms. viii. 58; bændr uggðu at sezt mundi á kost þeirra, ok kurruðu ílla, Bs. i. 549: victuals, provisions, Germ. kost, selja silfr fyrir kost, Fas. i. 450; hveiti ok annarr kostr, Stj. 112; Kirkja á þetta í kosti, tvær vættir skreiðar, vætt smjörs, vætt kjöts, Pm. 34; tvau hundruð í haustlagi, tíu aura í kosti, Vm. 42: board, bóndi skal halda honum kost, Jb. 374; þá bauð Ketill fé fyrir kost hennar, Dropl. 4; til kostar ok klæða, fare and clothing, B. K. 108; at konungs kosti, at the king’s table, Bs. i. 782; far-k. (q. v.), a ship, vehicle; liðs-k., forces, troops.

IV. cost, quality; af léttum kosti, Fms. x. 173; þat sax var afburðar-járn kosti, of fine steel, id.

2. good things; friði fylgja allir kostir ok öll fríðindi, Clem. 29; kyn ok kostr ( quality), MS. 4. 9; fátt fríðra kosta, Hdl. 45: þeir kostir skulu ok fylgja, at þik skal aldri kala í skyrtunni, Fas. ii. 529, 531; þá ferr hann ór skyrtu sinni, ok hélt hón öllum kostum sínum, 539: fatness, Lat. ubertas glebae, jarðarinnar kost ok feitleik, Stj. 167; þar vóru allgóðir lands-kostir, Hkr. i. 55; er mér sagt gott frá landa-kostum, at þar gangi fé sjálfala á vetrum en fiskr í hverju vatni, Fs. 20, 25, Landn. 225, v. l.; af kostum skal þessu landi nafn gefa ok kalla Markland, Fb. i. 539.

3. virtue; þeir stígask yfir af hermönnum Krists fyrir helga kosti, Hom. 27; Kristni þróask at mannfjölda ok kostum, MS. 677. 8; eigi er þat rúnanna kostr, … heldr er þat þinn kostr, Skálda 162, freq. in mod. usage.

4. a good quality, virtue; segja kost ok löst, to tell fairly the good and bad of a thing; skalt þú segja kost ok löst á konunni, Nj. 23; hann sagði kost ok löst af landinu, Landn. 30; löstu ok kostu bera ljóða synir blandna brjóstum í, Hm. 134; ú-kostr, a fault, flaw; mann-kostir, virtues.

5. spec. of a horse, plur. a fine pace; hestr óð kafs af kostum, Sighvat.

V. spec. and adverb. usages; til kostar, well! all right! well done! er þat til kostar, ef eigi flýjum vér fyrir mönnunum, Fms. xi. 139; þat er til kostar, ef …, well done, if …, Hým. 33; er þat ok til kostar ( it is a comfort) at Höskuldi muni þá tveir hlutir ílla líka, Ld. 70: because, allra mest af þeim kosti, at …, Hom. 33: sagði Ósvífr at þeir mundi á kostum ( indeed) finna, at þau Guðrún vóru eigi jafnmenni, Ld. 122; þeim kosti, in that case, Grág. i. 40; engum kosti, by no means, MS. 4. 21; at þeim kosti, on that condition, Grág. ii. 239; at öðrum kosti, else, otherwise, Eg. 8, 749; at þriðja kosti, thirdly, 14, Grág. i. 395; at síðasta, efsta kosti, in the last instance, last emergency, Nj. 221; at fæsta kosti, at least, N. G. L. i. 61; at versta kosti, in the worst case, 101; at minnsta kosti, at least: gen., alls kostar, quite, in every respect, Sks. 674 B, passim; eigi eins kostar, not very, not peculiarly, Ísl. ii. 322; annars kostar, as for the rest, 108 B; nokkurs kostar, in any wise, Fms. xi. 79, Fb. i. 74; sums kostar, in some respect, Fas. ii. 547, v. 69, Hom. 89; þess kostar, in this case, thus, Fms. xi. 79, Rb. 36, Hom. (St.): acc., þá kostu, as adv., in such a manner, N. G. L. i. 327; fyrir hvern kost, by every means. ☞ Kostr, in sense I, is in old writers often omitted, and left to be supplied by the adjective or pronoun, e. g. þann (viz. kost) munu vér af taka, Ld. 188; at hann mundi verða þann upp at taka, Eg. 157, Nj. 222; er þá ok sá einn (viz. kostr) til, 227, Fms. vii. 265; er oss nú engi annarr til, Nj. 143, Eg. 405; er yðr engi annarr á görr en snúa aptr, Nj. 207; Hákon jarl er alltrauðr undir trúna at ganga, ok þykkir vera harðr (viz. kostr) á annat borð, Fms. xi. 39.

COMPDS: kostarhald, kostarlauss, kostaboð, kostamikill, kostamunr, kostavandr, kostavanr.